Διεθνής Εμπορική Διαιτησία στην Ελλάδα – Το Νομοθετικό Πλαίσιο

Ακολουθώντας τα πρότυπα των περισσότερων ανεπτυγμένων χωρών, η Ελλάδα έχει διαμορφώσει ένα ευνοϊκό καθεστώς για την αναγνώριση του δεδικασμένου και την κήρυξη της εκτελεστότητας των διεθνών εμπορικών διαιτητικών αποφάσεων.
Τα παρακάτω νομοθετήματα ρυθμίζουν τις προϋποθέσεις και την διαδικασία αναγνώρισης και εκτέλεσης αλλοδαπών εμπορικών διαιτητικών αποφάσεων στην Ελλάδα:
Πρώτα απ’ όλα, οι ρυθμίσεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (ΚΠολΔ). Στο βαθμό που δεν υποκαθίστανται από ειδικές διατάξεις, οι γενικές ρυθμίσεις των άρθρων 903, 904, 905, 906 ΚΠολΔ, αφορούν τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία αναγνώρισης και κήρυξης της εκτελεστότητας των αλλοδαπών διαιτητικών αποφάσεων εν γένει. Δευτερευόντως, σχετικές είναι οι διατάξεις του ΚΠολΔ για την διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας, που εφαρμόζεται για την αναγνώριση και κήρυξη εκτελεστότητας των διαιτητικών αποφάσεων (739 επ. ΚΠολΔ). Τέλος, σχετικές είναι οι διατάξεις του ΚΠολΔ, που ρυθμίζουν την εκτέλεση στην Ελληνική Επικράτεια (941 επ. ΚΠολΔ).
Στην Ελλάδα, το ειδικότερο καθεστώς των διεθνών εμπορικών διαιτητικών αποφάσεων ρυθμίζεται από τη Σύμβαση της Νέας Υόρκης του 1958 (ΣυμβΝΥ) και τον πρότυπο νόμο του UNCITRAL (UNCITRAL Model Law), όπου πληρούνται οι προϋποθέσεις εφαρμογής τους.
Η Ελλάδα είναι συμβαλλόμενο μέρος της ΣυμβΝΥ, την οποία κύρωσε με το νομοθετικό διάταγμα 4220/1961. Η ΣυμβΝΥ ρυθμίζει τις προϋποθέσεις αναγνώρισης και εκτελεστότητας των εμπορικών διαιτητικών αποφάσεων υπό την αρχή της αμοιβαιότητας, δηλαδή το κράτος προέλευσης της διαιτητικής απόφασης πρέπει να είναι συμβαλλόμενο μέρος στη ΣυμβΝΥ.
Ο UNCITRAL Model Law, υιοθετήθηκε στην Ελλάδα από το νόμο 2735/1999. Η συμβολή του ήταν σημαντική για την αποκρυστάλλωση της έννοιας «αλλοδαπή διαιτητική απόφαση», η οποία μέχρι τότε οριζόταν από τη θεωρία και τη νομολογία. Επιπλέον, η σαφής παραπομπή του άρθρου 36 ν. 2735/1999 στην ΣυμβΝΥ, σε συνδυασμό με το άρθρο 28 του Συντάγματος, οδήγησε στην αποδοχή και εφαρμογή της ΣυμβΝΥ ως κομμάτι του εσωτερικού δικαίου από τη νομολογία στα σχετικά θέματα.
Ενδεχόμενη εφαρμογή έχουν και άλλες διμερείς συμφωνίες στις οποίες η Ελλάδα είναι συμβαλλόμενο μέρος, όπως για παράδειγμα, η σύμβαση μεταξύ Ελλάδας και ΗΠΑ (ν. 2893/23.6-10.7.1954).
Η Ελλάδα δεν έχει προσχωρήσει στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση περί Εμπορικής Διαιτησίας.
Στο πλαίσιο του Κοινοτικού Δικαίου, ο Κανονισμός 1215/2012 (προηγουμένως 44/2001) για την διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και εκτέλεση αλλοδαπών δικαστικών αποφάσεων, ρητά εξαιρεί τις διαιτητικές αποφάσεις από το πεδίο εφαρμογής του και, επομένως, δεν επηρεάζει το νομοθετικό πλαίσιο.
Η διαιτητική παράδοση Ευρωπαϊκών χωρών (Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο κ.λπ.) με τις οποίες η Ελλάδα διατηρεί στενούς εμπορικούς δεσμούς και συναλλαγές, δεν έχει επιτρέψει την ανάπτυξη του θεσμού της διεθνούς εμπορικής διαιτησίας. Οι προσπάθειες για την ανάπτυξη της οικονομίας με την ενίσχυση νέων εμπορικών δραστηριοτήτων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, καθώς και η επίταση των προβλημάτων στην επίλυση διαφορών στα Ελληνικά Δικαστήρια (καθυστερήσεις, κόστος κλ.π.), αποτελούν πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη του θεσμού τα επόμενα χρόνια.